Heb je ze onlangs nog gezien, langs een sloot, kanaal of vijver? Vissers die urenlang naar een dobber staren. Even onbeweeglijk als geconcentreerd. Soms vangen ze iets. Soms niets. Zeg hun niet dat ze daar zomaar zitten te niksen. Sportvissers lopen hoog op met hun hobby. Ze kunnen je gedetailleerd en met passie uitleggen hoe en waarom. Wat bezielt die mensen? Nu ja, Ik heb het als knaap ook gedaan, lang geleden. Eerlijk is eerlijk, ik vond het heerlijk. Ook al kan ik me niet herinneren ooit veel vis te hebben gevangen.
Ik heb veel bewondering voor ouders met pubers. Bakvissen die niet weten hoe zich te gedragen en dat vaak op een heel creatieve manier duidelijk maken. Dag in dag uit. Ouders die, elke morgen opnieuw, zich voornemen om verdraagzaam en liefdevol te zijn met die kinderen die op zoek zijn naar zichzelf. Ook al wijst alles erop dat ze alleen maar op negativiteit vergast gaan worden. Vele vaders en moeders maken die goede intenties ook nog daadwerkelijk waar. Jarenlang. En als de ene puber geleidelijk aan tot verstand komt, blijkt het volgende kind puistjes te krijgen.
Wat te denken van mensen met een chronische ziekte? Menigeen onder hen slaagt er telkens weer in om die nieuwe opstoot van hun aandoening een plaats te geven in zijn of haar leven. Waar een gezond mens heel somber van zou worden lijkt het voor sommigen telkens weer een nieuwe uitdaging te zijn die ze aannemen. Vaak niet zonder slag of stoot, vermoed ik. Ook vast niet altijd succesvol. Wat krijgen sommigen toch voor elkaar! Ik denk hierbij niet alleen aan zo’n wonderverhaal als dat van Stephen Hawking. Wel aan al die gewone mensen met chronische pijn, huidaandoeningen, degeneratieve spierziektes enz.
Wat de sportvisser, de ouder van pubers en chronisch zieke met elkaar gemeen hebben is dat zij allen, hoe verschillend ook, geduld hebben. Soms heel veel, een leven lang. Geduld is een oude deugd. Niet bij allen even populair. Toch wordt ze doorgaans als positief beschouwd. Geduld kan vele deuren openen. Soms kan ze maken dat het onmogelijke toch mogelijk wordt. Wat is dat eigenlijk, geduld? En waarin ligt precies de waarde van geduld? Ik zal zes tips geven over hoe geduld kan helpen in de zoektocht naar een goed leven. Sommige van die tips lijken en zijn effectief tegenstrijdig met elkaar. Het leven laat zich nu eenmaal niet vatten in eenduidige, wit-zwart antwoorden of oplossingen. Het is een voortdurend compromis waarbij ook tegengestelden aan elkaar kunnen worden gerijgd.
Wat is geduld? Het woord zegt het zelf. Geduld komt van dulden. Iets dulden wil zeggen dat je iets aanvaardt, dat je ermee instemt, het verdraagt, enzovoort. Soms tegen je zin, maar toch. Je aanvaardt te ondergaan wat is, omdat het is. Hier gaat een grote wijsheid achter schuil. Als je het tenminste juist interpreteert. Je kan immers niet om het even wat aanvaarden. Soms is het zinvol en wenselijk om je te verzetten en de strijd aan te gaan. Maar dat vechten kan vechten tegen de bierkaai worden. Sommige zaken kan je nu eenmaal niet veranderen. Je kan die onveranderlijkheid, op min of meer subtiele wijze, ontkennen. Dat gebeurt vaker dan je zou denken. Dan dreigen je inspanningen verloren moeite te zijn. Je kan die energie ook investeren in het zoeken naar een wijze om constructief met die vervelende feitelijkheid om te gaan, om ermee te dealen. Eerder dan een laf je neerleggen bij, is dit een actieve en creatieve wijze van omgaan met het menselijk tekort. Het is vaak de houding van de wijze.
Geduld, zo leert de filosoof, is een houding van vertrouwen en van hoop. Je laten leiden door geduld is heel verschillend van je laten leiden door angst. Angst is geen goede raadgever. Het dreigt je ogen te sluiten voor de kleine, soms heel discrete mogelijkheden die zich aandienen. Angst kan je zo vastprikken op het goede dat niet is of het negatieve dat wel is, dat je het mooie en het goede die zijn of komen niet meer ziet. Zo onverwacht en anders als ze kunnen zijn. Geduld is een houding van aandacht. Het is meer dan passief wachten. Het is uitkijken naar de toekomst waarvan je hoopt en gelooft dat die beter zal zijn, soms tegen beter weten in. Zo kan geduld de innerlijke zintuigen aanscherpen. Zozeer dat wat onzichtbaar, onvoelbaar of onhoorbaar leek, geleidelijk aan toch opgemerkt wordt. Het is indrukwekkend hoe sommige chronisch zieke mensen kunnen genieten van kleine dingen. Zó klein, dat anderen ze niet opmerken.
Geduld nodigt uit om nú te leven. Het verleden bestaat niet meer. De toekomst bestaat nog niet. Het enige moment dat echt is en waarin een mens leeft is hier en nu. Dit dulden of aanvaarden beschermt tegen de weemoed of het vaak ijdele dromen van een betere toekomst. Het nu dulden kan dus de deur openen naar intenser leven in de werkelijkheid. Zodoende kan geduld je ertoe brengen om meer te genieten, om meer de subtiele schoonheid te proeven van het echte leven, eerder dan je te verliezen in spijt of dromen.
Geduld betekent ook dat je probeert te aanvaarden dat je niet alles meteen kan krijgen. Geduld is een school in verlangen. Het vraagt om te aanvaarden dat je eindeloze verlangen niet terstond, helemaal vervuld kan worden. De wijsheid leert dat verlangen sterker en groter wordt naarmate de bevrediging ervan uitgesteld wordt. Hoezeer het kind in ons ook spontaan zou willen dat het meteen vervuld wordt. Zo kan geduld een mens leren omgaan met de wet van de geleidelijkheid die ons mensenbestaan kenmerkt. Groei, stap voor stap, en zelfs uitstel kunnen de smalle weg zijn naar meer vreugde en bevrediging in het leven. Dit is eigen aan elke vorm van verlangen, of het nu gaat over seksualiteit, religieuze ervaring, vriendschap enzovoort. Sommigen weten de kunst van het dulden zo te verfijnen dat zij oprecht kunnen genieten van het verlangen als verlangen, ook al weten ze dat het niet meteen bevredigd zal worden.
In de zoektocht naar een goed leven is geduld ook een voorwaarde om het kaf te scheiden van het koren. Geduld maakt het mogelijk om de uitdaging van de tijd te lijf te gaan. Om te duren, zonder meteen te bezwijken voor de bekoring van de onmiddellijkheid. Hoe kan ik weten of een ervaring echt goed geweest is voor me? Hoe kan ik het onderscheid maken tussen oppervlakkig genot en diepe vreugde. Hoe kan ik achterhalen wat betrouwbare fundamenten en bouwstenen zijn voor de uitbouw van mijn leven? Ook hier speelt geduld een sleutelrol. Wie bereid is om de tijd te dulden die maakt het mogelijk om te onderscheiden: wat geeft me duurzame vreugde en wat vervult me weliswaar op het moment zelf maar laat me na afloop achter met een slecht gevoel? De ervaring leert dat, doorgaans, enkel betrouwbaar is wat blijvende vreugde geeft. Goede keuzes maken vraagt dus dat je geduldig kunt zijn. Het vraagt dat je tijd geeft aan de tijd, om te luisteren naar wat er zich afspeelt in de diepte van je hart.
Om te besluiten, nog dit: geduld is iets wat je kunt leren. Voor de een is het wat makkelijker dan voor de ander. Maar uiteindelijk is geduld niet zomaar een aangeboren talent. Het is eerder een levenskunst waarin je je kunt oefenen. Geduld is daarom, tot op zekere hoogte, een keuze. Hierin onderscheidt geduld zich van wachten. Wachten is iets wat je ondergaat. Je wacht op de trein of je wacht op de uitslag van een onderzoek. Je hebt geen keuze. Je kunt er wel zelf voor kiezen om geduld te oefenen. Je kunt vrijwillig kiezen voor geduld in de relatie met je puber of met een collega. Je kunt zelf beslissen om geduld te oefenen met dat lichaam van jou dat maar niet mee wil. Door bewust, in vrijheid, die keuze te maken, herwin je iets van je vrijheid. Ook al blijven de objectieve feiten dezelfde, in je subjectieve beleving ben je niet langer de gijzelaar van iets of iemand buiten jou. Geduld heeft daarom iets van een goede boodschap. Het is een kostbaar middel om om te gaan met onze gebreken en te groeien in vrijheid en waardigheid.
LFK is een onafhankelijk Nederlands leefstijl magazine, vrij van advertenties. Door middel van artistieke beelden en herkenbare, menselijke verhalen laten we zien hoe eenvoud bijzonder kan zijn en inspireren we om te leven vanuit je natuur.
Blijf op de hoogte en laat je inspireren door onze woorden en beelden.
Dank je wel voor je inschrijving.
